monetaj movadoj en Esperanta historio

Mi prezentos al vi informojn pri ĉi tiuj gravaj monetaj movadoj en Esperanta historio:

## La Spesmilo (1907-1914)

La spesmilo estis kaduka dekuma internacia valuto, proponita en 1907 de René de Saussure kaj uzata antaŭ la Unua Mondmilito de kelkaj britaj kaj svisaj bankoj, precipe la Ĉekbanko Esperantista. [Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Spesmilo) Ĉi tio estis la unua grava provo krei Esperantan internacian valuton.

**Ĉefaj karakterizaĵoj:**

- Kun valoro de 0,733 gramoj da pura oro, kiu tiam valoris 50 usonajn cendojn aŭ 2 britajn orajn ŝilingojn, unu spesmilo estas dividata en 1,000 spesojn. [Languages and Numbers](https://www.languagesandnumbers.com/articles/en/monero-crypto-esperanto/)

- La baza unuo, la speso (el itala "spese" signifanta elspezojn) [DBpedia](https://dbpedia.org/page/Spesmilo) , formis la fundamenton de la sistemo

- Memormonedoj estis eldonitaj en 1912 por memorigi la 25-an datrevenon de Unua Libro, la unua publikaĵo priskribanta Esperanton. [Fandom](https://currencies.fandom.com/wiki/1_spesmilo_coin)

La spesmila movado estis ĉesigita de la Unua Mondmilito, kiu perturbis internacian kunlaboron kaj faris tiajn valutajn eksperimentojn nepraktikaj.

## La Stelo (Steloj) (1945-1993)

La stelo (plurale: steloj) estis de 1945 ĝis 1993 moneta unuo de esperantistoj, kies unu el la celoj estis atingi ununuran mondan valuton. [Numista](https://en.numista.com/catalogue/exonumia23986.html) Ĉi tio estis la dua grava Esperanta moneta iniciato, organizita de la Universala Ligo.

**Ĉefaj karakterizaĵoj:**

- La ideo estis ligi la Stelon al ekzistantaj valutoj surbaze de relativa aĉetpovo en malsamaj landoj. La valoro de Stelo egalus la prezon de ordinara panbulo en Nederlando, kiu tiutempe kostis 0,25 nederlandajn guldenojn. [Steemit](https://steemit.com/esperanto/@johano/esperanto-money)

- Teorie ĝi supozis egali al la valoro de 1 kg da pano, sed praktike, ĝi fariĝis egala al unu kvarono de nederlanda guldeno [Transparent Language](https://blogs.transparent.com/esperanto/mono-money-en-esperanto/)

- Post longa diskuto ili konkludis, ke la Stelo devus esti revalorigita de kvarono de guldeno al duono de guldeno. [Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Stelo)

**Fizikaj monedoj:**

Kvankam ne monedo subtenata de rekonita registaro, la Universala Ligo munkis ĉi tiujn monedojn por sia propra uzo kaj reklamado tra la tuta mondo. [CoinQuest](https://coinquest.com/cgi-bin/cq/coins.pl?coin=18151) Monedoj estis munkitaj en valoroj de 10 kaj 25 steloj inter 1959 kaj 1965.

## Kultura kaj Historia Graveco

Ambaŭ monetaj movadoj reflektis la pli vastan vizion de la Esperanta komunumo pri internacia kunlaboro kaj unueco. La stelo estas moneta unuo de esperantistoj, denove esperante atingi ununuran mondan valuton. [CoinQuest](https://coinquest.com/cgi-bin/cq/coins.pl?coin=18151) Ĉi tiuj iniciatoj reprezentis praktikajn provojn krei ekonomiajn instrumentojn, kiuj povus faciligi internacian komercon dum antaŭenigante la uzon de Esperanto kiel universalan lingvon.

Hodiaŭ, dum ĉi tiuj historiaj valutoj jam ne estas aktivaj, ili restas gravaj simboloj de la ambiciaj celoj de la Esperanta movado por monda komunikado kaj kunlaboro. Modernaj konektoj al Esperanto en la moneta mondo inkluzivas la Monero-kriptonomon, kiu prenas sian nomon el la Esperanta vorto por "mono" [Languages and Numbers](https://www.languagesandnumbers.com/articles/en/monero-crypto-esperanto/) , kvankam ĉi tio ne estas rekte konektita al la historiaj Esperantaj monetaj movadoj.

Citations:

- [Spesmilo - Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Spesmilo)

- [Monero, learn Esperanto with a cryptocurrency — Of Languages and Numbers](https://www.languagesandnumbers.com/articles/en/monero-crypto-esperanto/)

- [About: Spesmilo](https://dbpedia.org/page/Spesmilo)

- [1 spesmilo coin | Currency Wiki | Fandom](https://currencies.fandom.com/wiki/1_spesmilo_coin)

- [1 Stelo (Esperanto) - Esperantujo – Numista](https://en.numista.com/catalogue/exonumia23986.html)

- [Esperanto- money — Steemit](https://steemit.com/esperanto/@johano/esperanto-money)

- [Mono (Money) en Esperanto | Esperanto Language Blog](https://blogs.transparent.com/esperanto/mono-money-en-esperanto/)

- [Stelo - Wikipedia](https://en.wikipedia.org/wiki/Stelo)

- [Coin Value: World (Esperanto, Universala Ligo) 10 and 25 Steloj 1959 to 1965](https://coinquest.com/cgi-bin/cq/coins.pl?coin=18151)